Bij het horen van het woord “stress” denk je waarschijnlijk meteen aan iets negatiefs. Maar verrassend genoeg kan stress ook een positieve kant hebben. Stress heeft een belangrijke functie in ons leven en is zelfs essentieel voor onze overleving. Dit soort “gezonde stress” helpt ons namelijk om alert en gefocust te blijven in situaties die actie vereisen. Hier lees je meer over hoe stress werkt, wat de effecten zijn van langdurige stress en hoe je stress op een gezonde manier kunt opwekken en leren beheersen.
De functie van stress
Stress is eigenlijk een natuurlijke reactie van ons lichaam op uitdagingen of bedreigingen. Wanneer we stress ervaren, activeert ons lichaam het autonome zenuwstelsel en de zogenaamde HPA-as (hypothalamus-hypofyse-bijnier-as). Hierbij wordt cortisol, ook wel bekend als het “stresshormoon,” vrijgegeven. Cortisol helpt om energie vrij te maken en de focus te vergroten, wat nuttig kan zijn in spannende of gevaarlijke situaties. Denk maar aan de snelle reactie die je hebt als je plotseling moet remmen in het verkeer – dat is je stressreactie die je beschermt.
Korte periodes van stress, ook wel “acute stress,” kunnen dus gezond zijn. Ze zorgen ervoor dat je beter presteert onder druk, bijvoorbeeld bij het geven van een presentatie of het halen van een deadline. Deze tijdelijke pieken helpen je om scherp te blijven, zonder dat het lichaam blijvende schade oploopt.
De gevaren van chronische stress
Langdurige stress, oftewel chronische stress, is echter een heel ander verhaal. Als je te lang onder hoge druk staat, blijft je lichaam voortdurend in de stressmodus. Dit kan leiden tot een overvloed aan cortisol in je bloed, wat schadelijk kan zijn voor zowel je lichaam als je geest. Chronische stress wordt in verband gebracht met aandoeningen zoals hartproblemen, hoge bloeddruk, angst en depressie.
Onderzoek toont aan dat chronische stress zelfs veranderingen kan veroorzaken in de hersenen. Het hippocampusgebied, dat betrokken is bij leren en geheugen, blijkt bijvoorbeeld te kunnen krimpen onder invloed van langdurige hoge cortisolniveaus. Hierdoor wordt het moeilijker om helder te denken en goed te onthouden, wat weer kan leiden tot nog meer stress en angst – een vicieuze cirkel.
Kortdurende stress oproepen: de kracht van koud douchen
Gelukkig zijn er manieren om gezonde stress te gebruiken om je lichaam te trainen om beter met spanning om te gaan. Korte momenten van fysieke stress, zoals een koude douche nemen, kunnen positieve effecten hebben. Misschien denk je bij koude douches meteen aan de beroemde ijsbaden van Wim Hof, maar onderzoek heeft aangetoond dat je geen extreme temperaturen nodig hebt. Het is de schrikreactie van het lichaam op de kou die helpt om het stresssysteem te trainen en je stressbestendiger te maken.
Zelf ben ik ook niet iemand die meteen in een ijsbad zou springen! Ik ben begonnen te douchen met lauw water en heb langzaam de temperatuur van het water steeds een stukje kouder gezet. Probeer het zelf eens: draai aan het einde van je douche de laatste dertig seconden de temperatuur iets lager. Je kunt daarna ook nog heel kort weer warm water gebruiken – dat is vooral comfortabel, het heeft geen functioneel effect.
Stressvermindering is een project voor de lange termijn
Onthoud dat er geen “quick fix” is voor het beheersen van stress. Het trainen van je lichaam en geest om stress beter aan te kunnen, vereist tijd en geduld. Ook factoren zoals slaap, voeding, beweging en ademhaling spelen een belangrijke rol. Zie het als een proces waarin je stapsgewijs sterker en weerbaarder wordt.
Wil je meer leren over het begrijpen en beheersen van stress? Kijk dan op:
www.wijs-coaching.nl/stress
